Litiu-orotat – Efecte, reacții adverse și posibilități de utilizare

Czym jest lit?

Lit występuje w organizmie człowieka jako pierwiastek śladowy – czyli minerał, którego organizm potrzebuje w bardzo małych dawkach (zazwyczaj mniej niż 100 miligramów dziennie) do prawidłowego funkcjonowania. Mimo to nauka nie uznaje litu za niezbędny (niezastąpiony dla życia) składnik odżywczy.¹

Podobnie jak inne minerały, lit nie jest produkowany przez nasz organizm.^1,2 Jego rola w organizmie opiera się obecnie na hipotezach. Najlepiej zbadanym i potwierdzonym działaniem jest jego wpływ na poprawę nastroju. W dawkach klinicznych (w postaci węglanu litu lub cytrynianu litu) od dawna stosuje się go w leczeniu zaburzeń afektywnych dwubiegunowych i ciężkiej depresji.¹

Jak lit działa w organizmie?

W małych dawkach (np. w naturalnych źródłach, takich jak woda pitna) może wykazywać działanie poprawiające nastrój. W związku z tym niektóre dane epidemiologiczne wskazują, że niski poziom litu w wodzie może zmniejszać odsetek depresji i samobójstw w populacji.^3-9 Dowody w tej kwestii nie są jednak jednoznaczne, a efekty małych dawek nie są porównywalne z dawkami farmakologicznymi.

Stabilizujące nastrój działanie litu można wyjaśnić na kilku poziomach. Po pierwsze, zwiększa on poziom „hormonu szczęścia” (serotoniny) oraz dopaminy, odpowiedzialnej za motywację. Niski poziom tej ostatniej jest silnie powiązany z depresją i zaburzeniami afektywnymi dwubiegunowymi. Ponadto lit działa poprzez inne szlaki molekularne.^10-14

Istnieją również hipotezy dotyczące jego neuroprotekcyjnych właściwości (chroniących układ nerwowy). Badania laboratoryjne i na zwierzętach sugerują, że lit może wspierać przeżycie i regenerację komórek nerwowych.^15-18

Orotan litu: czym różni się od innych form litu?

Orotan litu to sól litu – związek litu i kwasu orotowego. W przeciwieństwie do litu, kwas orotowy jest produkowany przez nasz organizm (jako produkt uboczny syntezy DNA).

Najczęściej zadawanym pytaniem jest, dlaczego orotan litu można kupić jako suplement diety, podczas gdy inne formy litu są dostępne tylko na receptę?

Odpowiedź jest prosta: orotan litu w suplementach diety zawiera bardzo małe ilości litu – zazwyczaj od 1 do 5 mg pierwiastkowego litu na kapsułkę. Dla porównania, leki z węglanem litu stosowane w leczeniu zaburzeń afektywnych dwubiegunowych zawierają od 600 do 1200 mg pierwiastkowego litu dziennie.

W związku z tym kluczowe jest wyjaśnienie, dlaczego leki z litem są dostępne tylko na receptę?

Poziom terapeutyczny litu jest bardzo bliski poziomowi toksycznemu. Z tego powodu lit łatwo przedawkować. W takich przypadkach mogą wystąpić poważne skutki uboczne: uszkodzenie nerek, zmiany w funkcjonowaniu tarczycy, drżenie rąk, przyrost masy ciała, zaburzenia rytmu serca. Regularne monitorowanie poziomu litu we krwi jest niezbędne, aby zapewnić bezpieczne stosowanie. Ponadto lit w dużych dawkach jest lekiem wpływającym na ośrodkowy układ nerwowy, a nie zwykłym minerałem – nie należy go traktować jako suplementu.

Działanie orotanu litu

Lit od dziesięcioleci jest stosowany w psychiatrii, jednak badania nad działaniem orotanu litu są ograniczone pod względem dużych, wiarygodnych badań klinicznych. Na podstawie dotychczasowych badań i doświadczeń można wskazać następujące potencjalne korzyści w niskich dawkach:

• Działanie równoważące nastrój – może pomóc w łagodniejszych wahaniach nastroju lub lęku
• Redukcja stresu – może wspierać spokojniejsze funkcjonowanie układu nerwowego
• Poprawa jakości snu – niektórzy użytkownicy zgłaszają lepsze samopoczucie podczas snu
• Działanie neuroprotekcyjne – badania sugerują, że może wspierać zdrowie komórek nerwowych

Ważne jest, aby zauważyć, że te efekty nie zostały potwierdzone w dużych, kontrolowanych badaniach na ludziach, dlatego wyniki należy interpretować ostrożnie. Przyjrzyjmy się kilku badaniom.

Badania dotyczące orotanu litu^19-23

1. Choroba Alzheimera i choroby neurodegeneracyjne

Badanie z 2025 roku wykazało, że suplementacja orotanem litu odwróciła objawy podobne do choroby Alzheimera u myszy oraz przywróciła funkcje mózgu. Badanie sugeruje, że orotan litu może wspierać neurony, utrzymywać połączenia synaptyczne, wspierać tworzenie mieliny i zwiększać aktywność komórek mikrogleju, które usuwają odpady komórkowe.

2. Orotan litu i stężenie litu w mózgu

W badaniu z 2023 roku dziewięciu zdrowych mężczyzn przyjmowało 5 mg orotanu litu dziennie przez 28 dni. Celem badania było ustalenie, jak bardzo niska dawka litu wpływa na jego stężenie w mózgu.

3. Orotan litu i mechanizmy neuroprotekcyjne

Przegląd z 2022 roku szczegółowo analizuje mechanizmy neuroprotekcyjne litu, które obejmują zmniejszenie stanu zapalnego, redukcję stresu oksydacyjnego, hamowanie apoptozy i zapobieganie dysfunkcji mitochondriów. Efekty litu realizowane są poprzez dwa główne szlaki sygnałowe: PI3/Akt/GSK3β oraz PI3/Akt/CREB/BDNF.

4. Orotan litu w leczeniu alkoholizmu

Badanie z 1986 roku wykazało, że orotan litu okazał się pomocny w leczeniu alkoholizmu. Wśród uczestników badania dziesięciu pacjentów nie miało nawrotów przez ponad trzy lata, a trzynastu przez okres od jednego do trzech lat.

5. Ocena toksykologiczna orotanu litu

W badaniu toksykologicznym z 2021 roku szczurom podawano 0, 100, 200 lub 400 mg/kg masy ciała orotanu litu dziennie przez 28 dni. Badanie nie wykazało toksycznych skutków ani uszkodzeń narządów, dlatego największą dawkę bez obserwowalnych szkodliwych efektów ustalono na 400 mg/kg masy ciała dziennie.

Skutki uboczne orotanu litu

Chociaż niskie dawki zmniejszają ryzyko skutków ubocznych, w niektórych przypadkach mogą wystąpić:

• drobne drżenie rąk
• zwiększone pragnienie, częstsze oddawanie moczu
• dolegliwości żołądkowo-jelitowe (nudności, biegunka)
• zmęczenie i senność

W przypadku chorób nerek, ciąży i karmienia piersią orotan litu nie powinien być stosowany. W dużych dawkach może dojść do zatrucia litem, a długotrwałe stosowanie może prowadzić do gromadzenia się litu w organizmie (nawet w tak małych dawkach). U zdrowych osób przy dawkowaniu 1-5 mg dziennie ryzyko gromadzenia się jest minimalne. Przy długotrwałym stosowaniu lub wyższych dawkach należy zachować ostrożność, zwłaszcza w przypadku:

• osób z chorobami nerek
• osób starszych
• niskiego spożycia sodu (ponieważ wydalanie litu i sodu jest powiązane)

* W nerkach białka transportowe odpowiedzialne za wchłanianie sodu mogą mylić lit z sodem i częściowo transportują go tymi samymi szlakami. Gdy poziom sodu w organizmie jest niski (np. z powodu niskiego spożycia soli, nadmiernego pocenia się lub stosowania diuretyków), nerki silniej wchłaniają sód.

Czy działanie orotanu litu to tylko placebo?

Chociaż orotan litu zawiera mniejsze dawki litu niż formy farmaceutyczne, kwas orotowy może wspierać lepsze wchłanianie.²² To może tłumaczyć jego rzeczywiste działanie biologiczne, choć intensywność i znaczenie kliniczne pozostają niepewne.

Werdykt – czy warto stosować?

Orotan litu to forma litu w niskiej dawce, popularna jako suplement diety ze względu na swoje potencjalne działanie równoważące nastrój i redukujące stres. Chociaż niektórzy użytkownicy zgłaszają pozytywne doświadczenia, dowody naukowe są obecnie ograniczone.

Oceńmy działanie suplementu z orotanem litu na podstawie badań! Przyjmijmy skalę od 1 do 10, gdzie:

• 1: łagodne, ledwo zauważalne działanie uspokajające ziół (np. herbata rumiankowa)
• 10: bardzo silne leki uspokajające tłumiące świadomość (np. barbiturany, duże dawki propofolu)

W tej skali orotan litu plasuje się na poziomie około 4–5. Jego działanie można porównać do suplementacji kwasami Omega-3 lub wysokimi dawkami magnezu.

W ofercie Vitamin360 dostępny jest Oly Lithium Orotate, który zawiera 5 mg pierwiastkowego litu. Podczas stosowania nie należy przekraczać zalecanych dawek.

Oceniając stosunek efektów do skutków ubocznych, przed rozpoczęciem suplementacji orotanem litu warto skonsultować się z lekarzem, zwłaszcza w przypadku chorób przewlekłych. Szczególną ostrożność należy zachować w przypadku problemów z nerkami oraz stanów związanych z niskim spożyciem sodu (nadciśnienie, przewlekła choroba nerek, niewydolność serca, marskość wątroby z wodobrzuszem).